Juridische vragen en antwoorden #1
Mag een niet-verpleegkundige glycemiewaarden bepalen?
“Mijn echtgenoot is opvoeder in een instelling voor gehandicapten. Niet-verpleegkundigen bepalen er na een bijscholing de glycemie van bewoners. Ze stellen ook de insuline in en dienen die toe, soms met fouten.
Mag dit? Hoe kunnen we de werkgever hierover op een goede, geïnformeerde manier benaderen?”
Antwoord:
Het bepalen van glycemiewaarden en het instellen en toedienen van insuline zijn verpleegkundige handelingen die zonder een diploma verpleegkunde niet mogen worden uitgevoerd. Gebeurt dit toch, dan is deze persoon strafbaar. Maar ook de leidinggevende die een niet-bevoegd persoon de opdracht geeft, is strafbaar. Een arts, verpleegkundige of directielid is dus evengoed in fout. Bij het vergoeden van eventuele schade, kan de leidinggevende ook mee aansprakelijk gesteld worden.
Er is een uitzondering: een mantelzorger mag deze handelingen wel uitvoeren, maar dan enkel buiten zijn of haar beroep.
Mag ik als vrijwilliger werken?
“Mogen gepensioneerde verpleegkundigen ingeschakeld worden voor een vaccinatie. Kan dit dan als vrijwilliger? Waar moet dan op gelet worden?”
Antwoord:
Dit kan zeker. Een verpleegkundige mag vaccineren zonder de aanwezigheid van een arts. Dat is vastgelegd in het koninklijk besluit van 18 juni 1990. Daarnaast moet je een diploma verpleegkunde op zak hebben als je de activiteiten van een verpleegkundige wil uitoefenen. Daar is geen statuut of arbeidscontract aan verbonden. Je mag dus verpleegkundige handelingen uitvoeren, bezoldigd of als vrijwilliger.
Enkele aandachtspunten:
- Voor elke handeling moet je als verpleegkundige de nodige competentie, opleiding en ervaring hebben. Anders moet je de handeling weigeren.
- Voor elke verpleegkundige handeling moet de zorginstelling verplicht een procedure hebben. De handeling moet genoteerd worden in het verpleegdossier.
- Werk je als vrijwilliger, zorg dan dat de instelling of de organisatie waar je helpt een verzekering Burgerlijke Aansprakelijkheid afsluit.
Heb je nood aan een juridisch antwoord op maat? Dit is gratis voor leden van NVKVV. Je stelt je vraag eenvoudigweg via juridischadvies@nvkvv.be en de juridische adviesgroep NVKVV gaat voor jou op zoek naar het antwoord.
Collega’s versterken met taalapp
Dat er een tekort aan zorgpersoneel is, hoeven we niet meer te schrijven. Nochtans is er een grote groep mensen die wel over de nodige kwalificaties beschikt, maar die het Nederlands of Frans nog niet helemaal machtig is. Taalapps zijn daarin een partner voor de zorginstellingen.
In de zorg is communicatie een belangrijke vaardigheid. Praten met je zorgvrager, je collega’s en leidinggevenden is essentieel bij het uitvoeren van je job. Er zijn heel wat mensen gekwalificeerd om te werken in de zorg, maar sommigen van hen beheersen het Nederlands niet voldoende. Een probleem waar taalapps raad mee weten.
Momenteel lopen er twee proefprojecten met taalapps in de zorgsector. Eén in Kliniek Sint-Jan in Brussel, een ander in een woonzorgcentrum van vzw Zorg-saam ZKJ. De taalsituaties die de gebruikers voorgeschoteld krijgen, zijn niet willekeurig gekozen. Samen met de zorginstelling wordt gekeken wat de communicatieve situaties zijn tussen de medewerkers en de patiënten of bewoners. Wat moeten ze zeker weten en waar kunnen eventueel misverstanden ontstaan? Die communicatieve noden verschillen bij iedere zorginstelling en dus is personalisatie van de app zeer belangrijk. Daarnaast is ook implementatie op de werkvloer belangrijk. vzw Zorg-saam ZKJ geeft haar medewerkers tien minuten per werkdag de tijd om met de app bezig te zijn, in Kliniek Sint-Jan gebeurt dat op zelfstandige basis.
“De taalapp met specifieke medische situaties is een grote meerwaarde, in combinatie met lessenreeksen.”
Zorggerichte situaties
Doke van Well is taalcoach in Kliniek Sint-Jan in Brussel. Een omgeving waar tweetaligheid een grote troef is. Van augustus tot oktober 2020 verzamelde ze een dertigtal medewerkers om de taalapp te testen. “Het was een zeer divers team van artsen, verpleegkundigen, psychologen, zorgkundigen en andere medewerkers. Allen beheersten ze het Frans zeer goed en wilden ze Nederlands leren”, zegt Doke. “Voor ons was dit een positief verhaal. We kregen veel praktische oefeningen aangereikt voor de medische sector. Een grote meerwaarde, in combinatie met de lessenreeksen die we aanbieden.”
Vooral de interactieve omgeving en de variatie aan oefeningen zijn voor Kliniek Sint-Jan grote pluspunten. Je leert woordenschat en verbetert je luister- en spreekvaardigheid. “Toch dook hier en daar ook wat frustratie op. We werkten met mensen van verschillende achtergronden die vaak met een ander accent praten. Wanneer ze een oefening moesten inspreken, kregen ze vaak een foutmelding. Dat was niet meteen motiverend”, licht Doke toe. “Maar algemeen was de feedback positief. Via het dashboard kon ik alles opvolgen en de deelnemers vlot feedback geven. Voor hen was dat zeer zinvol, net zoals het themagericht werken. Dat is heel concreet en meteen toepasbaar. Ze leren de taalspecifieke noden die komen kijken bij de dosering van medicatie, het contact met de collega’s, een administratieve taak, enzovoort.”
Filip Vandaele, voorzitter van de werkgroep innovatie bij vzw Zorg-saam ZKJ, beaamt het verhaal van Doke. “De app moest nog verder ontwikkeld worden richting ouderenzorg. We verzamelden initieel een groep anderstalige medewerkers om de gebruiksvriendelijkheid van de algemene app te testen vooraleer we gingen personaliseren en nieuwe contexten creëren”, vertelt Filip. “Sinds december testen twaalf mensen in WZC Sint-Elisabeth in Eeklo de app. Dat zijn zowel verpleegkundigen en zorgkundigen als keuken- en onderhoudspersoneel. Ze krijgen elk een mix van oefeningen voorgeschoteld, toegespitst op hun specifieke job. Tachtig procent van hen volgt dat zeer nauwkeurig op. Ze vertrekken vanuit het Pools, Portugees of Hindi en verbeteren zo hun Nederlands. De Nederlandstalige verpleegkundigen zijn in bepaalde regio’s schaars. De anderstalige medewerkers en hun collega’s waarderen deze aanpak enorm. De eerste reacties zijn zeer enthousiast, een officiële evaluatie volgt later.”
Onze werkgroep ICT4care zet zich in om dergelijke projecten in de schijnwerpers te zetten.
Netwerk aan het woord: “Verpleegkunde is een enorm veelzijdig vak”
We zetten graag de mensen achter de werkgroepen en Regionale Netwerken in de kijker. Wie zijn ze en waar komt hun passie voor verpleegkunde vandaag? Katrien De Vooght (56) is als begeleidingsverpleegkundige in het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende lid van de werkgroep begeleidingsverpleegkundigen. Samen met haar collega verzorgt ze het onthaal en de opstart van nieuwe collega’s. Ze neemt ook de studentenplanning en -organisatie voor haar rekening.
Waarom ben je verpleegkundige geworden?
Ik durf het bijna niet te zeggen. Ik wilde eigenlijk kinesitherapeut worden, maar dat vonden ze thuis geen goed idee. Gelukkig liep ik in het derde jaar stage in het operatiekwartier. Aan de operatietafel staan bij hartchirurgie: dat wilde ik kunnen. Ik trok naar Zwitserland om er een opleiding tot instrumentiste te volgen aan de CHUV in Lausanne. Waarom dit me zo aantrekt? Ik help patiënten achter de schermen en zie hen niet lijden.
Wat boeit je in je job?
De enorme veelzijdigheid aan specialisaties en werkterreinen waar je aan de slag kan, in een ziekenhuis en daarbuiten. Ik heb in het buitenland en aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde gestudeerd, werkte in het UCL in Brussel, ging mee met Artsen Zonder Grenzen naar Congo en kwam daarna in Sijsele terecht als hoofdverpleegkundige.
Wat is een belangrijke eigenschap van een verpleegkundige?
Flexibiliteit, empathie en geduld. Anders lukt het niet. Onze omgeving verandert en de patiënten worden mondiger en veeleisender. De technieken evolueren ook steeds, er komen richtlijnen bij en alles moet aan een hoger tempo gebeuren. Daarnaast moeten we ook aandacht hebben voor onze anderstalige collega’s en voor patiënten met een andere culturele achtergrond.
Wat zijn de mooie momenten op de werkvloer?
Vroeger was het helpen slagen van een moeilijke ingreep een mooi moment: het teamgevoel van samen hebben we dit tot een goed einde gebracht. Nu is dat de dankbaarheid van nieuwe collega’s en studenten omdat je hen op weg hielp of ondersteunde wanneer het moeilijker ging.
Zijn er ook minder fijne momenten?
Soms ervaar ik starheid in het vasthouden aan bepaalde principes of handelingen die niet meer van deze tijd zijn. Dat is niet bevorderlijk voor de werk- en groepssfeer.
Wat zijn de uitdagingen van vandaag en morgen voor verpleegkundigen?
De hoge werkdruk en de enorme flexibiliteit die verwacht wordt van de verpleegkundige. De bachelorstudenten krijgen in de vierjarige opleiding nu een breder vormingsaanbod. Ik hoop dat ze de kans krijgen om hun kennis op een creatieve manier in te zetten op de werkvloer, waar dat ook mag zijn.
Wat doe je in je vrije tijd?
Mijn tijd verdelen over mijn man, drie dochters en een pluszoon met vrouw en baby. Ik loop regelmatig en rij ook met de koersfiets. Fitness, pilates en een opleiding tot personal organiser behoren ook tot mijn wekelijkse bezigheden.
Wil jij ook lid worden van de werkgroepen of Regionale Netwerken van NVKVV? Schrijf je in met een mailtje naar info@nvkvv.be.