Feel good privé

November wordt weleens rouwmaand genoemd. De natuur gaat in winterslaap, het wordt grijzer en kouder, en we herdenken onze doden. Al bijna tien jaar brengt Reveil troost en licht op deze donkere dagen. Frontman van brasspopband Zinger en bezieler van Reveil Pieter Deknudt maakt van afscheid nemen een warm, verbindend gegeven. Want rouwen doe je niet alleen.

In 2012 stierven in Deerlijk onverwacht enkele jongeren kort na elkaar. Twee jaar later vond in diezelfde gemeente de eerste Reveil plaats: een troostconcert op de begraafplaats met verhalen over enkele overledenen. Pieter Deknudt, zanger van brasspopband Zinger en zelf een goede vriend van een van de overleden jongeren, legde zo het fundament van de #Rouwrevolutie. “Rouw was lang een soort braakliggend terrein. Dat merkte ik na het overlijden van mijn vriend”, vertelt Pieter. “Ik kon niet aanvaarden dat we zoiets als Halloween moesten gebruiken om de dood luchtiger te maken. Ons land heeft zoveel talent, we hebben die commerciële insteek niet nodig. Oprechtheid en puurheid, dat wel.”

Troostconcerten

Op 1 november vinden in heel Vlaanderen troostconcerten plaats op begraafplaatsen. Lokale en bekende muzikanten, schrijvers, vertellers en kunstenaars brengen op een warme, creatieve manier een eerbetoon aan de overledenen. “Rouwen heeft soms iets krampachtigs, het is nog te vaak een gespreksstopper. Nochtans is samen verhalen vertellen of lachen om herinneringen niets om ons over te schamen. De troostconcerten van Reveil zijn heel verbindend. Er is ruimte voor humor, voor muziek, maar zeker ook voor tranen en verdriet. Er zijn voor elkaar en je hoofd vrijmaken om te mijmeren maakt rouwen gemakkelijker. Want het is hard werken en eigenlijk stopt het nooit.”

Rouwlandschap in Vlaanderen rolmodel voor Europa

Reveil groeide in bijna tien jaar uit tot een krachtig netwerk. 57 non-profitorganisaties die werken rond afscheid nemen, vormen zo een hechte rouwclub. Die gebundelde krachten organiseren conferenties en studiedagen, ontwikkelen lespakketten over de dood en omgaan met verlies, en verspreiden via sociale media getuigenissen en informatie over het thema. Dit alles helpt de maatschappij om in te zien dat het oké is om te rouwen en dat we er niet alleen voor staan.

Reveil bracht met dit netwerk Vlaanderen naar de Europese top op het vlak van rouwverwerking. Pieter: “Het is ongelooflijk wat we in beweging hebben gezet. Ik ga binnenkort naar Los Angeles om ons verhaal tijdens het End Well-symposium uit te doeken te doen. In het Verenigd Koninkrijk is er eveneens een grote interesse in Reveil. Toch willen we ook in Vlaanderen nog meer bekendheid verwerven. De media pikken meer en meer onze activiteiten op en jaarlijks stappen nieuwe gemeenten mee in het Reveil-verhaal. Dat danken we aan de tomeloze inzet van onze vrijwilligers en onze warme rouwclub.”

Reveil Tijdschrift

Sinds oktober 2023 ligt Reveil #2 in de winkelrekken. De tweede uitgave van dit tijdschrift bevat met zijn 292 pagina’s nog meer verhalen, teksten en beeldmateriaal dan de vorige editie en vormt een betrouwbare staalkaart van ons rouwlandschap. De artikels zijn geschreven door Vlaanderens beste journalisten van onder andere De Standaard, De Tijd en De Morgen. Het Reveil-tijdschrift is het eerste magazine ter wereld met een eigen soundtrack, dit keer gecomponeerd door Patricia Vanneste. Bestel jouw exemplaar online via de website van Reveil of haal het in de boekhandel.

Wat als we onze slaap op dezelfde manier aanpakten als een bankrekening? Dat is precies wat het nieuwe fenomeen ‘sleep banking’ doet: op rustige momenten één tot anderhalf uurtje slapen om toekomstige moeilijke periodes op te vangen. Kan dat?

Sleep banking betekent op voorhand meer slapen om slaaptekort nadien beter op te vangen. Het onderzoek dat hierover bestaat, is meestal van lage kwaliteit. Het is dus niet wetenschappelijk aangetoond dat het enige zin heeft om vooraf te slapen, wat uiteraard niet betekent dat het niet helpt. Heb je volgende week bijvoorbeeld een vroege dienst? Dan kan je je voorbereiden volgens de ‘sleep banking’-theorie, waarbij je op rustige momenten één tot anderhalf uur slaapt om een reserve op te bouwen.

Een team Amerikaanse wetenschappers ging na of sleep banking kan helpen om periodes van minder slaap efficiënt op te vangen[1].

• De onderzoekers voerden een literatuurstudie uit.
• Ploegenarbeid staat bekend om de wisselende werkuren, waarbij ook ’s nachts moet gewerkt worden. Dat maakt mensen die in ploegen werken een interessante studiegroep om sleep banking te onderzoeken.
• De onderzoekers selecteerden interventiestudies waarbij een deel van de nachtwerkers aan sleep banking deed voordat de nachtploegen begonnen, en een ander deel een normaal slaapritme had.
• Om te weten of sleep banking nut had, gingen de onderzoekers nadien via vragenlijsten stress, gezondheid en werkplezier na.
• De onderzoekers vonden slechts vijf interventiestudies die het onderwerp sleep banking behandelden.

De onderzoekers besloten dat

• het effect van sleep banking bij ploegenarbeid zeer onzeker is.
• het effect op de gezondheid van het individu helemaal niet bewezen is.
• er veel meer interventiestudies nodig zijn voor we besluiten kunnen trekken.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Bij het onderzoek kunnen we een aantal opmerkingen maken:

• de kwaliteit van de opgenomen interventiestudies was over het algemeen zeer laag, meestal als gevolg van een gebrek aan gerandomiseerde aanpak. Dat betekent dat het voor de onderzoekers duidelijk was wie in welke groep zat, wat de uitslag van de studie kan beïnvloeden.
• bij een aantal interventiestudies waren er eveneens ontbrekende gegevens. Dat doet twijfels rijzen over de studiekwaliteit.
• het is ook niet duidelijk hoe de interventie opgevolgd werd. We weten dus niet of de groep die aan sleep banking deed ook daadwerkelijk langer sliep.
• de meeste interventiestudies werden uitgevoerd op kleine groepen. Dat maakt het moeilijk om besluiten te trekken naar de ganse bevolking toe.
• de meeste studies waren ook van korte duur, waardoor het niet eenvoudig is om een gezondheidseffect te ontwarren.
• sommige aspecten zoals vermoeidheid en stress zijn niet eenvoudig te meten, en zeker niet via vragenlijsten. Het is helemaal niet zeker dat dergelijke vragenlijsten kleine verbeteringen kunnen opsporen.

Samengevat kunnen we stellen dat de kwaliteit van de interventiestudies niet toelaat om de onderzoeksvraag te beantwoorden. Het is niet wetenschappelijk aangetoond in interventiestudies of sleep banking helpt, wat uiteraard niet betekent dat het niet helpt.

Conclusie

Sleep banking betekent dat je op voorhand meer slaapt om slaaptekort nadien beter op te vangen. Het onderzoek dat hierover bestaat, is meestal van lage kwaliteit. Het is dus niet wetenschappelijk aangetoond dat het enige zin heeft om vooraf te slapen, wat uiteraard niet betekent dat het niet helpt.

Met dank aan Gezondheid en Wetenschap.

[1] Patterson PD, Ghen JD, Antoon SF, et al. Does evidence support “banking/extending sleep” by shift workers to mitigate fatigue, and/or to improve health, safety, or performance? A systematic review. Sleep Health. 2019 Aug;5(4):359-369.

In de hete zomermaanden zweren sommigen bij een dagelijkse koude douche om zich optimaal af te koelen. Meer zelfs, koud douchen zou allerhande gezondheidsvoordelen opleveren, zoals minder ernstig en minder lang ziek zijn. Moet je deze goede gewoonte dan ineens het hele jaar door in je ochtendritueel integreren of biedt het alleen maar wat extra verfrissing?

In Scandinavië zijn ze al eeuwen overtuigd van de voordelen die een frisse duik oplevert voor lichaam en geest. Ook in België is het zogenaamde winterzwemmen aan een opmars bezig. Huiver je bij de gedachte ’s ochtends minutenlang onder een ijskoude waterstraal te kruipen, dan is er alvast goed nieuws. Bij onderzoek[1] van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam naar de gezondheidsvoordelen van koud douchen werd aan deelnemers gevraagd om zich enkel de laatste dertig, zestig of negentig seconden af te spoelen met ijskoud water. In totaal werden zo 3.000 mensen onderverdeeld in vier groepen, waarvan één groep dagelijks een warme douche nam. Uit de resultaten bleek dat de personen die elke dag een halve tot anderhalve minuut koud afdouchten, zich minder vaak ziek meldden op het werk en dat ze minder lang en minder ernstig ziek waren. Hierbij wordt aangenomen dat de kou het immuunsysteem activeert.

Geen wetenschappelijk bewijs

Moeten we met zijn allen vanaf nu ijskoud douchen? Niet noodzakelijk. Het Amsterdamse onderzoek omvatte namelijk een aantal beperkingen:

• De deelnemers wisten in welke groep ze zaten en waren dus mogelijks beïnvloed door die kennis.
• De deelnemers hielden zelf hun douchetijd bij.
• De deelnemers rapporteerden zelf eventuele ziekteklachten.
• De deelnemers waren gezonder dan gemiddelde personen en sportten meer dan gemiddeld. Mensen met ernstige gezondheidsklachten waren uitgesloten van het onderzoek.

Deze studie levert dus geen wetenschappelijk bewijs dat ijskoud water goed is voor de gezondheid. Het is evenmin bewezen dat het goed is voor je bloedsomloop, meer energie geeft of symptomen van depressie kan verlichten. Andere studies geven aan de kou net een negatieve impact kan hebben op het immuunsysteem. Voor mensen met hartproblemen wordt het trouwens afgeraden. Tijdens een koude douche trekken de bloedvaten namelijk samen, waardoor de bloeddruk verhoogt. Advies van een arts is dus aangewezen.

Kortom, een koude douche is misschien een leuke manier om de ochtend te starten, maar geeft je op termijn geen garanties voor een betere gezondheid. Verder wetenschappelijk onderzoek is nodig om de effecten van kou op het immuunsysteem beter in kaart te brengen.

[1] Buijze GA, Sierevelt IN, van der Heijden BCJM, Dijkgraaf MG, Frings-Dresen MHW (2016). The Effect of Cold Showering on Health and Work: A Randomized Controlled Trial. PLoS ONE 11(9): e0161749. doi:10.1371/journal.pone.0161749.

Daar is de zomer, daar zijn de jurkjes en rokjes die we op onze vrije dagen en op vakantie graag uit de kast halen. Maar dan zijn daar die compleet ongevaarlijke, maar toch best vervelende spataders. Deze dikke, blauwe, voelbare en zichtbare aders zijn vooral een esthetisch probleem. Wat is het precies? Hoe voorkom je ze? En wat kan je er aan doen?

Wat zijn spataders?

Aders voeren zuurstofarm bloed naar de longen, die het opnieuw van zuurstof voorzien. In je benen stroomt het bloed van beneden naar boven. Om dit te faciliteren voorziet ons lichaam terugslagkleppen, die vermijden dat het bloed terugstroomt. Sluiten deze kleppen niet meer volledig, dan neemt de druk in de ader toe en zat die permanent uitzetten. Zo worden spataders, of varices, gevormd. Het zijn in principe dus verwijde aders.

Hoe kan je spataders voorkomen?

Er bestaan speciale kousen en windels om spataders tegen te gaan. Het nut daarvan is niet bewezen. Vermijd langdurig rechtstaan en als dat niet mogelijk is, probeer dan korte afstanden te wandelen of ga af en toe op je tenen staan. Beweging bevordert namelijk de bloeddoorstroming in je lichaam. Voelen je benen zwaar aan? Leg ze dan omhoog wanneer je neerzit. Ook dit helpt in de preventie van spataderen.

Spataders zijn vaak een erfelijk probleem. Ook de zwangerschap kan het vormen van spataders stimuleren. Door de hormonen zetten de aders uit. De baarmoeder drukt op het bekken, waardoor de terugstroming van het bloed tegen de zwaartekracht in soms bemoeilijkt wordt.

Wat zijn mogelijke behandelingen?

Ook al veroorzaken spataders meestal geen klachten, er zijn welke behandelingen mogelijk om de spatader af te binden, af te sluiten of te verwijderen. Ook deze behandelingen zijn niet gevaarlijk. Een spatader behandelen kan via niet-invasieve chirurgie. Dat noemt stripping, waarbij een stamader in de lies of knieholte wordt afgebonden en de spatader verwijderd kan worden. Dit wordt enkel gedaan wanneer andere ingrepen niet werken. RF of radiofrequentie-ablatie is een alternatief. De wand van de spatader wordt dan vernietigd door een radiogolven of een laser. De spatader wordt zo afgesloten, maar niet verwijderd. Deze behandeling is zeer doeltreffend bij kleine spataders. Bij sclerotherapie wordt een irriterende stof in de spatader gespoten. Door de ontstekingsreactie wordt de ader afgesloten.

Er zijn nog meer niet-invasieve technieken om spataders te behandelen. Zoals de transcutane coagulatie. Dit is een esthetische behandeling die uitgezette haarvaatjes aanprikt met naalden waardoor het haarvat afsluit. Tot slot is er foam echo sclerotherapie. Via een echo wordt schuim gespoten in de spatader om hem uit te schakelen. Je bloed circuleert dan via gezonde aders.

Bronnen: Gezondheid en Wetenschap, UZA

Het effect van kleur verschilt van mens tot mens. Verschillende factoren zoals geslacht, leeftijd, cultuur, licht en ruimte spelen hierbij een rol. Het kleurengeheugen beïnvloedt ons gemoed en roept herinneringen op. Serge De Rouck, art director and hospitalitymanager bij Studio M van Moments Furniture en kleurenconsulente bij Advies 44 Sofie Spildooren, lichten toe hoe we kleuren inzetten voor een beter en veilig gevoel.

Een kleur is veel meer dan het oog ziet. Het is emotie, herinnering, gevoel en sfeer. “Kleur is iets complex”, steekt Serge De Rouck wal. “Ons advies bij interieurconcepten is daarom: bezint eer ge begint. Kleuren die perfect afgestemd zijn op elkaar, op de omgeving en op de doelgroep, dragen gegarandeerd bij tot een beter welbevinden.”

Sofie Spildooren van Advies 44 vult aan: “Iedereen heeft favoriete kleuren en kleuren die hij niet graag ziet. Het kleurengeheugen beïnvloedt ons gemoed en roept herinneringen op. Maar het is geen statisch gegeven. Onze situatie verandert voortdurend: je wordt ouder, kleuren worden minder populair, je leven neemt een andere wending. Ons kleurengeheugen past zich telkens aan.” Serge: “Dat klopt. Oudere personen nemen bijvoorbeeld kleuren minder helder waar. Contrast is voor hen dus zeer belangrijk. Door bewust in te zetten op het kleurenpalet in onze ruimtes, creëren we een healing environment.”

Elke kleur een andere beleving

Hoewel iedereen kleuren anders interpreteert, heeft elke kleur een algemene sfeer. Sofie Spildooren geeft een overzicht:

Stap voor stap naar de juiste kleur

Wanneer je een (zorg)ruimte inricht, sta je vooraf het best stil bij de volgende vragen:

• Welk idee heb je voor ogen? Welke sfeer wil je benaderen?
• Wat is de functie van de ruimte?
• Welke materialen en kleuren zijn al aanwezig?
• Hoeveel natuurlijk licht valt binnen?
• Wie zal de kamer gebruiken?

Met een antwoord op deze vragen, begin je te puzzelen aan het kleurenpalet. Dat kan gaan van vloeren of een likje verf tot meubels, planten en decoratie of zelfs gebruiksvoorwerpen in een bepaald accent.

“Bij het ontwerp van interieurconcepten voor zorginstellingen stemmen we ons ontwerp af met experts op verschillende domeinen: kleurenconsulenten, gespecialiseerde centra voor personen met dementie, het zorgpersoneel zelf”, vertelt Serge. “We bekijken het moodboard ook letterlijk door de ogen van de doelgroep. Met speciale brillen en lenzen manipuleren we ons zicht om in te schatten of de kleuren goed uitkomen en of de contrasten juist zitten. Zo creëren we het perfecte kleurenpalet voor een veilige en aangename omgeving waar patiënten en bewoners zo comfortabel mogelijk zijn.”

Foto: © Moments Furniture – Studio M