Vaccinaties COVID-19 door thuisverpleegkundigen
Over de toediening en registratie van een COVID-19-vaccin door thuisverpleegkundigen ontbreekt duidelijke communicatie. Het NPTV (Nederlandstalig Platform voor Thuisverpleegkundigen) werkt aan een kortetermijnoplossing samen met Vaccinnet waarbij een verpleegkundige gekoppeld wordt aan een arts en op die manier de registratie in Vaccinnet in orde kan brengen. Op de lange termijn is het de bedoeling dat dit flexibeler kan, zonder die koppeling met een arts. Zodra we meer informatie ontvangen voor een kortetermijnoplossingen, delen we die via onze kanalen.
Europese richtlijn vermeldt jammer genoeg term ‘ziekenverpleger’
De Europese RICHTLIJN 2013/55/EU van het Europees parlement en Europese Raad publiceerde in 2013 het rapport inzake de benoeming van de Europees mobiele bachelor verpleegkundige onder de term ‘verantwoordelijke algemeen ziekenverpleger(s)’. De opdracht van de EU-landen ligt bij het omzetten van deze richtlijnen in nationale wetgeving. Daarom wordt vandaag ook op federaal niveau aan de nodige wetgeving gewerkt om zo een duidelijk onderscheid te maken met HBO5-verpleegkundigen.
Naar aanleiding van het voorontwerp van de wet basisverpleegkundige en klinisch onderzoeker werd uit naam van de Algemene Unie der Verpleegkundigen van België (AUVB) een brief overgemaakt aan het kabinet van minister Frank Vandenbroucke.
In essentie gaat het om de vraag om de naamgeving ‘verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger’ aan te passen in Europese wetgeving om de volgende redenen:
- De term ‘verpleger’ is niet genderneutraal.
- De term ‘ziekenverpleger’ is erg beperkend en niet toekomstgericht.
- De combinatie ‘verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger’ klinkt oubollig en dus weinig motiverend voor jongeren om in het beroep te stappen.
In het huidige wetsvoorstel wordt melding gemaakt van de term ‘verantwoordelijk algemeen ziekenverpleegkundige’. Een meer correcte vertaling zou zijn de ‘verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg’.
Het EBP-netwerk wordt Evikey: nieuwe naam en website
Het EBP-Netwerk zit in een nieuw jasje. Dit netwerk dat expertisecentra en Belgische gezondheidsactoren samenbrengt heet vanaf nu Evikey.
De naam en huisstijl van Evikey zien er anders uit, de doelstelling van het netwerk blijft evenwel dezelfde: de kwaliteit van de zorg verbeteren door evidence-based practice (EBP). Op de nieuwe website evikey.be kom je meer te weten over de structuur van het netwerk, zijn partners en hun respectievelijke rollen, over evidence-based practice zelf en over de projecten waarin EBP-producten worden ontwikkeld in de praktijk van zorgverleners.
Tijd dringt voor veranderingen in de wetgeving: “Verpleegkundige zorg met de verpleegkundige aan het stuur”
Het wetsvoorstel dat op tafel ligt om de WUG – de wet van 10 mei 2015 op de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen – te wijzigen is niet wereldschokkend, maar wel cruciaal. Het is gebaseerd op talrijke adviezen van de Federale Raad voor Verpleegkundige en de Technische Commissie voor Verpleegkunde om een oplossing aan te reiken voor de aanzienlijke tekorten aan personeel. Deze wetswijziging moet er volgens NETWERK VERPLEEGKUNDE dringend komen, voor het hele zorglandschap. Simon Malfait legt uit waarom.
De grote personeelstekorten, de toenemende druk en de voortdurende nood om kwaliteitsvolle zorg te garanderen wegen op de gezondheidszorg- en welzijnssector. Voor opvoedingscentra, woonzorgcentra, centra voor geestelijke gezondheidszorg of gehandicaptenzorg is het bijzonder moeilijk om voldoende verpleegkundig personeel aan te werven, net zoals voor de ziekenhuizen en de thuisverpleging. De tijd dringt om het een en ander te veranderen. Daarom ligt een voorstel op tafel om de WUG, de wetgeving die de uitoefening van de verpleegkunde reglementeert, aan te passen naar hoe het zorglandschap er vandaag uit ziet. Want, zo staat in het voorstel, nationale en internationale cijfers[1] tonen aan dat het tekort aan verpleegkundigen in België eerder relatief van aard is.
Oorzaken
“COVID-19 was een zeer uitdagende periode, maar het gaf de verpleegkundige zorg wel een uniek momentum”, vertelt Simon Malfait, die tijdens de COVID-pandemie tijdelijk de mobiele testteams voor Oost- en West-Vlaanderen coördineerde. “Zo liet tijdelijke wetgeving toe dat niet-verpleegkundigen verpleegkundige handelingen mochten stellen. Al snel bleek dat dit concept verder diende te worden verkend als mogelijke oplossing om tegemoet te komen aan de reeds jaren gestelde vraag naar een nieuwe duurzame rol en definitie van verpleegkunde, en het acute tekort aan verpleegkundigen vandaag. Een Belgische denktank, samengesteld uit juristen en verpleegkundig juridisch experten, zat samen en distilleerde enkele grote concepten uit dat KB en de praktijk. Die werden vervolgens afgestemd bij belangrijke stakeholders. Ook vanuit NETWERK VERPLEEGKUNDE werd hieraan actief meegewerkt. Onder meer de functieladder en functiedifferentiatie, de gestructureerde equipe, het beschermen van de bekwame helpers en oplossingen voor het onwettig uitvoeren van verpleegkundige handelingen zullen van belang zijn om tegemoet te kunnen komen aan de zorgvraag van morgen. Kortom: verpleegkundige zorg met de verpleegkundige aan het stuur.”
Wie is Simon Malfait?
- Master in de verpleegkunde en master in gezondheidszorgmanagement en -beleid
- Werkte als psychiatrisch verpleegkunde en verpleegkundig zorgmanager in het Psychiatrisch Ziekenhuis Gent-Sleidinge
- Sinds 2014 werkt hij in het UZ Gent, eerst als onderzoeker en vandaag als zorgmanager van de klinisch ondersteunende sector.
- Geeft als klinisch professor les aan de Universiteit Gent
- Is lid van het wetenschappelijk comité van Kom op tegen Kanker
- Is lid van de werkgroep Geestelijke Gezondheidszorg NETWERK VERPLEEGKUNDE
- Zetelt als expert in de Hoge Gezondheidsraad
De oorzaken van het tekort aan verpleegkundigen zijn onder meer de combinatie van een uitgebreid zorgaanbod, een verouderde ongedifferentieerde normering en de bevolkingspiramide. Het aantal verpleegkundigen, dat afneemt ten gevolge van ouderdom, wordt teveel gespreid, zowel in als tussen de sectoren. Daardoor worden ze niet altijd efficiënt ingezet in de functies en op de plaatsen waar ze nodig zijn. Ook het feit dat bepaalde financieringen en taken wettelijk en exclusief aan verpleegkundigen worden toegewezen[2], draagt hieraan bij. Zo voeren verpleegkundigen vandaag nog te vaak enkelvoudige handelingen uit in plaats van de coördinatie en planning van zorg op zich te nemen.
Daardoor gebeuren inbreuken op de wetgeving. “Dat is onvermijdelijk, zeker wanneer je rekening houdt met het feit dat de lijst van verpleegkundige handelingen verouderd is. Er komt een gigantische demografische zorgvraag op ons af dat vandaag moet bemand worden door verpleegkundigen, terwijl er in de praktijk niet altijd de nood is om hun unieke en specifieke competenties en wettelijke bevoegdheden daar in te zetten”, zegt Simon. “We pleiten er vanuit NETWERK VERPLEEGKUNDE dan ook voor om de verpleegkundige meer te laten coördineren in plaats van uit te voeren.”
Herdefinieer verpleegkunde
Met dit wetsvoorstel worden ook de bekwame helpers beschermd. De verpleegkundige zou andere gezondheidszorgberoepen en niet-gezondheidszorgberoepen moeten kunnen opleiden, informeren en evalueren of ze geschikt zijn om de bepaalde verpleegkundige handelingen uit te voeren. Net zoals ze bijvoorbeeld een opvoeder in de geestelijke gezondheidszorg of gehandicaptenzorg opleidt om medicatie te geven of parameters op te nemen, waardoor verpleegkundigen ontlast zouden kunnen worden. De gestructureerde equipe vormt hier de basis, waarbij een coördinerend verpleegkundige bepaalt wie bekwaam en bevoegd is. Dat kan dus in functie van specifieke noden van de werkplek bijvoorbeeld ook een zorgkundige, een zorgondersteuner of een logistiek medewerker zijn, op basis van het portfolio, opleiding of evaluatie.
De voorstellen zijn organisch vanuit de basis gegroeid, vanuit de specifieke noden uit alle sectoren waar verpleegkundigen tewerkgesteld zijn. Functie- en taakdifferentiatie zijn de sleutels naar de andere oplossingen, hand in hand met een grondige herziening van de WUG en de kwaliteitsvoorwaarden zoals die omschreven worden in de Kwaliteitswet. “Een van de basisprincipes van het voorstel is de nood aan een nieuwe, ruimere en hedendaagse definitie van verpleegkunde”, licht Simon toe. “Dit vertrekt vanuit verpleegkundig leiderschap en coördinatie en zal ook het imago van het verpleegkundig beroep een boost geven. Door de wettelijk bepaalde handelingen en de grote personeelstekorten verloopt de ontwikkeling van verschillende verpleegkundige profielen moeizaam.” Daarbij moet ook de volledige in de praktijk bestaande functieladder verpleegkunde verankerd worden in de wet. De niet-EU conforme basisverpleegkundigen, gespecialiseerde verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten de verpleegkundig onderzoeker verdienen een duidelijke plaats in de nieuwe wetgeving en dus ook in de verpleegkunde. Hun functiepakket moet uitgebreid worden op basis van de maatschappelijke noden.
Zorgteam rond de zorgvrager
Daar zullen de andere principes van het voorstel ook toe bijdragen, zoals een opsplitsing van de huidige verpleegkundige handelingen van wat delegeerbaar en niet-delegeerbaar is, maar ook duidelijke wettelijke bepalingen rond een gestructureerd verpleegkundig zorgteam volgens het principe bekwaam is bevoegd. Daarbij wordt rekening gehouden met de behoefte aan verpleegkundige competenties, de noden van de zorgvrager en competenties van de andere leden van het zorgteam. Zo’n team bestaat uit een coördinerend verpleegkundige die een zorgteam aanstuurt en voor toevertrouwde medische handelingen samenwerkt met een arts. Daarbij is de verpleegkundige enkel aansprakelijk voor de eigen gestelde handelingen en kunnen handelingen met onderlinge toestemming en door aantoonbare bekwaamheid gedelegeerd worden naar andere teamleden, samen met de bijhorende verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Opleiding en toezicht zullen daarbij een grote rol spelen. Tot slot moet ook taaksubsidiariteit eenvoudiger worden door de uitbreiding van medisch delegeerbare handelingen door de betrokken arts aan een verpleegkundige.
“Tijdens covid was overduidelijk sprake van een crisis. Maar onze gezondheidszorg zit vandaag in een nog veel grotere crisis”, duidt Simon de nood aan actie. “Ons hele zorgsysteem en de toegankelijkheid ervan staat onder druk. We mogen niet conservatief denken, maar moeten deze twee crisissen aangrijpen als een kans om de zeggenschap over ons beroep in handen te nemen. We mogen niet vasthouden aan een lijst met handelingen. We moeten weg van verpleging als opsomming van taken en gaan bepalen wie wat gaat doen: coördineren en totaalzorg bieden. Verpleegkundigen, dat zijn de brains en de handen aan het bed. Als beroepsgroep moeten we nu het voortouw nemen en aandringen op politieke moed en verantwoordelijkheid. Het besef dat er iets moet veranderen is er, want de uitstroom was nog nooit zo groot. De oplossingen liggen op tafel en hoe we vandaag werken is niet vol te houden. Daarvan getuigen de vele verpleegkundigen die uitvallen door stress en burn-outs. Laten we samen uitstralen dat we een beroepsgroep zijn die klaar is voor de uitdaging en voor een nieuw tijdperk. Stap dus weg van de financiële discussies en vertrek van dit voorstel om de zorgkwaliteit te garanderen en om de schoonheid van het verpleegkundig beroep nog meer in de kijker te zetten.”
[1] Sermeus, W., Gillet, P., Tambeur, W., Daniel, G., Grietens, J., Laport, N., Michiels, D., Thonon, O., Vanden Boer, G., Van Herck, P., Swartenbroekx, N., & Ramaekers, D. (2007). Financiering van verpleegkundige zorg in ziekenhuizen [Health Services Research (HSR)](53A). (KCE Reports, Issue. https://kce.fgov.be/report/53A)
[2] Van den Heede Koen, Bruyneel Luk, Beeckmans Dorien, Boon Niels, Bouckaert Nicolas, Cornelis Justien, Dossche Dorien, Van de Voorde Carine, Sermeus Walter. Verpleegkundige bestaffing voor een veilige(re) zorg in acute ziekenhuizen. Health Services Research (HSR). Brussel. Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). 2019. KCE Reports 325A.
Belgen zijn onzorgvuldig met medicatie
De Belg gebruikt veel en dagelijks medicatie. Toch worden hierbij ook fouten gemaakt die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Uit een bevraging bij duizend Belgen door online apotheek Viata blijkt dat mensen niet altijd even zorgvuldig omspringen met medicatie.
65 procent van de Belgen neemt dagelijks medicatie. Naast de voor de hand liggende anticonceptie bij vrouwen (27 %), gaat het hierbij ook om bloeddrukverlagende middelen (21 %), cholesterolverlagers (15 %) en bloedverdunners (12 %). Eén op de tien Belgen neemt dagelijks slaapmiddelen, eenzelfde aantal neemt dagelijks antidepressiva. De meest gebruikte medicijnen zijn ontstekingsremmers (68 %), koorts- en pijnstillers (68 %) en antibiotica (66 %). Uit de bevraging van Viata blijkt dat 31 procent van de Belgen zelden tot nooit de huisapotheek controleert op vervaldatum. 40 procent bewaart medicatie in de badkamer, wat geen goed idee is door de schommelingen in temperatuur en vochtgehalte. Beter is een keukenkast. 22 procent geeft aan tabletmedicatie te breken zonder doktersadvies. Verkeerd gebruik van geneesmiddelen kan leiden tot een mindere werking of net meer bijwerkingen, dus sensibilisering is belangrijk.
Bron: viata.prezly.com/65-belgen-neemt-dagelijks-medicatie
Herwerking handboek ‘Van hygiëne tot infectiepreventie’
Eind september verscheen bij Acco de herwerking van het boek ‘Van hygiëne tot infectiepreventie’ van Mia Vande Putte, lid van de werkgroep Infectiepreventie van NETWERK VERPLEEGKUNDE. Het boek is een referentiehandboek voor zorgverleners dat verschillende facetten van hygiëne en infectiepreventie belicht.
Hygiëne en infectiepreventie zijn basiskenmerken van professionele zorgverlening. Een goed inzicht in alle mogelijke infectiebronnen en overdrachtswegen is dan ook cruciaal om besmettingen te voorkomen en te beperken. ‘Van hygiëne tot infectiepreventie’ is een referentiehandboek voor verpleegkundigen en vroedvrouwen dat alle aspecten van hygiëne en infectiepreventie op didactische wijze uiteenzet, voor zowel de basiszorg als gespecialiseerde handelingen, en dat in de acute, de chronische en de thuiszorg. Bij elk onderwerp komen verschillende pijlers van kwaliteitszorg aan bod, zoals geschikte materiële voorzieningen en correcte procedures. De casuïstiek op het online Sofia-platform verhoogt de verwijzing naar de praktijk. De digitale oefeningen en het film- en beeldmateriaal ondersteunen de lezer bij de verwerking van meer gedetailleerde kennis.
Mia Vande Putte is stafmedewerker op de dienst Ziekenhuishygiëne van UZ Leuven en verzorgt opleidingen over de preventie van ziekenhuisinfecties aan de KU Leuven. Als expert bij de Hoge Gezondheidsraad van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu werkt ze mee aan de nationale aanbevelingen voor infectiepreventie in de gezondheidszorg.
Meer info en een leesfragment vind je op shop.acco.be/nl-be/items/9789464148640/Van-hygi-ne-tot-infectiepreventie.
E-book covid
Na twee jaar COVID-19-pandemie nodigde de redactie van Tijdschrift voor Geneeskunde en Gezondheidszorg een breed forum van Vlaamse zorgverstrekkers uit om hun ervaringen en bekommernissen neer te schrijven. Ook enkele leden van NETWERK VERPLEEGKUNDE leverden waardevolle bijdragen.
In het e-book ‘Covid in Vlaanderen: kernlessen uit de zorg’ worden artikels gebundeld, opgesteld door artsen uit de eerste en de tweede lijn, verpleegkundigen, apothekers, mutualiteiten, patiëntenorganisaties, studenten, ziekenhuisdirecties en bestuursorganen. Inge Luts, directeur patiëntenzorg (Az Damiaan) en lid van de werkgroep Directies NETWERK VERPLEEGKUNDE leverde het opiniestuk getiteld ‘Wat heeft de Covid-pandemie ons geleerd?’. Daarnaast verscheen het artikel ‘Zorgcontinuïteit prioritair binnen diabeteszorg, ook tijdens pandemie’ van Sofie Dewaet, verpleegkundig diabeteseducator (UZ Leuven) en Diégo Backaert, verpleegkundig diabeteseducator (Amenthu) en lid van de Raad van Bestuur NETWERK VERPLEEGKUNDE.
Samen vormen de bijdragen een document dat de hiaten in het huidige zorgstelsel identificeert. Daaruit worden suggesties geformuleerd ter optimalisatie van de zorg in de toekomst.
Het platform TvGG E-book is een initiatief van het Tijdschrift voor Geneeskunde en Gezondheidszorg en biedt een uitgebreide selectie van Nederlandstalige peerreviewed e-books voor deskundigen uit de zorgsector.
Het e-book ‘Covid in Vlaanderen: kernlessen uit de zorg’ is verkrijgbaar via www.tvgg-ebooks.be/product/covid-in-vlaanderen-kernlessen-uit-de-zorg.
Blikvanger gezondheidszorg
Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu publiceerde recent enkele kerncijfers van de gezondheidszorgberoepen in een nieuwe editie van de Blikvanger Gezondheidszorg.
In België zijn er vandaag meer dan 670.000 personen die het recht hebben om een beroep in de gezondheidszorg uit te oefenen. Dit in een van de meer dan twintig gezondheidszorgberoepen die erkend zijn in België, gaande van artsen, klinisch psychologen tot bandagisten. Met 206.444 personen vormen de verpleegkundigen veruit de grootste groep. Dit gezondheidszorgberoep wordt naast vroedvrouwen en logopedisten nog in meer detail toegelicht met cijfers over de gemiddelde leeftijd, Drie gezondheidszorgberoepen worden in het rapport meer in detail toegelicht. De Blikvanger Gezondheidszorg wil een eerbetoon zijn aan de mensen op het terrein die kwalitatieve gezondheidszorg bieden.
Lees het volledige rapport op www.gezondbelgie.be/nl/blikvanger-gezondheidszorg/gezondheidszorgberoepen.
#kiesvoordezorg
#kiesvoordezorg biedt de kans aan werknemers van buiten de federale zorgsector de mogelijkheid om zich om te scholen tot verpleegkundige of zorgkundige via een gefinancierde job in de zorgsector. Het is een initiatief van het Intersectoraal Fonds voor de Gezondheidsdiensten (IFG).
Het project #kiesvoordezorg is er voor mensen die een tweede carrière willen starten in de zorg. De kandidaten volgen een opleiding tot zorgkundige of verpleegkundige en ontvangen tegelijkertijd een loon. Na de opleiding zijn ze zeker van een job in de zorgsector.
De kandidaten kunnen kiezen tussen een bacheloropleiding of graduaatsopleiding tot verpleegkundige of een opleiding tot zorgkundige.
Om deel te nemen moeten ze voldoen aan een aantal toelatingsvoorwaarden:
- Voldoen aan de voorwaarden van het onderwijs.
- Werknemer of zelfstandige zijn buiten de federale zorgsector (ziekenhuizen en de psychiatrische verzorgingstehuizen, woonzorgcentra, thuisverpleging, revalidatiecentra, beschut wonen, wijkgezondheidscentra, diensten voor het bloed van het Rode Kruis en residuaire gezondheidsinrichtingen en –diensten).
- Nog niet deelnemen (of nog niet deelgenomen hebben) aan één van de bestaande projecten zoals onze projecten (opleidingsprojecten tot verpleegkundige of zorgkundige, project IFG/ Febelfin en Integra Zorg), de publieke sector (Vorming 600) of van VIVO (project 3030 en Via Vorming Hogerop).
- Minimum 2 jaar aan werkervaring kunnen aantonen.
Kandidaten en geïnteresseerden kunnen de infosessie op dinsdag 17 januari om 19 uur bijwonen.
De inschrijvingen voor academiejaar 2023-2024 lopen tot 10 februari 2023.
Alle informatie over #kiesvoordezorg vindt je op www.kiesvoordezorg.be. Met vragen kan je terecht bij kiesvoordezorg@fe-bi.org of telefonisch via de nummers 02-227 69 44 of 02-235 01 74 (tijdens de werkdagen van 9u tot 12u)
Traject microdegree zorgkundige
De Vlaamse hogescholen organiseren in de toekomst een mini-opleiding tot zorgkundige. Daarvoor maakten ze afspraken met Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits (CD&V). Zo’n mini-opleiding moet helpen het tekort aan zorgkundigen weg te werken.
Studenten hoger onderwijs zullen binnen of aanvullend aan hun gekozen bacheloropleiding een mini-opleiding (microdegree) tot zorgkundige kunnen volgen via een kort leertraject. In de eerste instantie wordt gemikt op zorgverwante opleidingen zoals ergotherapie, podologie, audiologie, gezinswetenschappen en logopedie. Studenten verwerven tijdens hun opleiding al een erkend certificaat. Daardoor kunnen ze direct actief als jobstudent worden ingezet. Bovendien kunnen ze na het al dan niet behalen van hun gekozen bacheloropleiding ook nog aan de slag als zorgkundige. Zo gaan geen waardevolle talenten verloren voor de zorg- en welzijnssector. Het is de bedoeling om in de loop van volgend academiejaar te starten met de opleiding.
Ellen De Wandeler, coördinator van NETWERK VERPLEEGKUNDE, vindt dit een goede zaak. “In 2021 stelden we al een advies op aan de bevoegde minister voor onderwijs en de VHLORA om meer studenten dan enkel de studenten verpleegkunde toegang te geven tot de titel van zorgkundige. Op deze manier wenst men een vangnet te creëren voor een bescheiden groep studenten die vroegtijdig hun studies beëindigen, alsook de mogelijkheid te bieden aan deze studenten om na de schoolactiviteiten als zorgkundige aan de slag te gaan.”
Bron: www.zorg-en-gezondheid.be/hogescholen-werken-traject-microdegree-zorgkundige-uit
Lees het advies van NETWERK VERPLEEGKUNDE: www.netwerkverpleegkunde.be/file?fle=1308821&ssn=7f2bc75baac8254b1b9f141c84aa298927fb7ae9